Nadmierne łzawienie to częsty objaw polegający na "przelewaniu" się łez z worka spojówkowego przez powiekę i ich spływaniu po policzku, co powoduje znaczny dyskomfort i utrudnia codzienne funkcjonowanie, np. prowadzenie samochodu, czytanie, oglądanie telewizji itd. Przyczyną jest zaburzony odpływ łez z worka spojówkowego. Schorzenie może pojawić się w każdym wieku, ale najczęściej występuje w wieku niemowlęcym oraz u ludzi starszych. Problem dotyczy zarówno kobiet jak i mężczyzn aczkolwiek znacznie częściej obserwuje się go u Pań (nawet 4:1). Fakt ten nie był dotąd przedmiotem szczegółowej analizy, dlatego trudno jednoznacznie wskazać, jakie są tego przyczyny. Podkreśla się przede wszystkim różnice w budowie anatomicznej (węższe drogi odpływu łez u kobiet) i zaburzenia hormonalne po 40-tym roku życia, które wpływają na parametry filmu łzowego, jak i te bardziej prozaiczne przyczyny, związane z częstszym stosowaniem kosmetyków i makijażu czy „wycieraniem” oczu przez kobiety. Objawy mogą występować jedno- lub obustronnie. Przyczyn upośledzonego odpływu łez jest wiele, jednak najczęściej jest ono spowodowane niedrożnością dróg łzowych lub ich zwężeniem, które może dotyczyć każdego ich etapu: jamy nosa, przewodu nosowo-łzowego, kanalików a także punktów łzowych. Łzawienie może być także spowodowane procesami patologicznymi w obrębie spojówek dlatego ważne jest prawidłowe rozpoznanie jego przyczyny. W tym celu wykonujemy pełne badanie kliniczne powiek (m.in. ocena położenia powiek, szerokości punktów łzowych), testy barwne (test zanikania fluoresceiny, test Jonesa) oraz sondowanie i płukanie dróg łzowych (test kanalikowy). Po tak przeprowadzonym badaniu możemy stwierdzić przyczynę łzawienia i wdrożyć odpowiednie leczenie.
Zwężenie punktów łzowych to najczęstsza i niestety rzadko rozpoznawana przyczyna nadmiernego łzawienia. U około 35 % łzawiących Pacjentów przyczyną problemu jest właśnie zwężenie punktów łzowych a aż u 94% Pacjentów ze zwężeniem punktów łzowych występuje łzawienie. Punkty łzowe to małe otworki, znajdujące się na dolnej i górnej powiece w okolicy kąta wewnętrznego, stanowiące początek kanalików łzowych.
Zwężenie punktów łzowych dzielimy na: pierwotne, w których punkt łzowy nie jest przemieszczony, oraz wtórne, będące konsekwencją jego odwinięcia i przemieszczenia.
Pierwotne zwężenie punktów łzowych powstaje w wyniku bliznowacenia spojówek spowodowanego chorobami zapalnymi powiek, w tym przewlekłym zapaleniem brzegów powiek, przewlekłym gronkowcowym zapaleniem powiek, infekcjami powiek wywołanymi przez wirusy herpes simplex i herpes zoster, bliznowaciejącym zapaleniem spojówek, jaglicą, pemfigoidem ocznym, chorobą przeszczep przeciwko gospodarzowi (GVHD – graft-versus-host disease), zespołem Stevensa-Johnsona, naświetlaniem złośliwych guzów powiek, przyjmowaniem ogólnym leków cytotoksycznych stosowanych w onkologii, takich jak 5-fluorouracyl, docetaksel, paklitaksel, a także przewlekłym przyjmowaniem leków przeciwjaskrowych oraz antywirusowych. Pierwotne zwężenie punktów łzowych mogą też powodować rzadkie schorzenia ogólne, takie jak porfiria skórna czy zapalenie skóry obwodowych części kończyn w przebiegu enteropatii.
Przyczyną wtórnego zwężenia punktów łzowych jest odwinięcie i przemieszczenie punktu łzowego. Może ono występować z powodu wiotkości powiek lub być wynikiem chorób powodujących bliznowacenie skóry i ektropion.
Leczenie zwężenia punktów łzowych – wszczepienie silikonowych implantów drożnych
Samo mechaniczne rozszerzanie punktów łzowych za pomocą rozszerzadła Nettleshipa pozwala na uzyskiwanie jedynie krótkotrwałej, kilkudniowej poprawy – zmniejszenia łzawienia.
Najefektywniejszą niechirurgiczną metodą udrożnienia punktów łzowych jest założenie do nich drożnych zatyczek silikonowych, po uprzednim rozszerzeniu ich za pomocą rozszerzadła. Wydrążony wzdłuż osi zatyczki kanalik, udrażnia punkty łzowe i umożliwia swobodny odpływ łez do kanalików i dalszych odcinków dróg łzowych, dzięki czemu oko przestaje nadmiernie łzawić. Kilkutygodniowa obecność implantu w punkcie łzowym pozwala z kolei na jego trwałe poszerzenie poprzez rozciągnięcie pierścienia włóknistego wokół punktu, co pozwala uzyskać ustąpienie również po usunięciu implantów. W czasie kiedy zatyczka znajduje się w punkcie łzowym można normalnie pocierać oczy, nie trzeba obawiać się, że może ona wypaść (ryzyko jest minimalne). Procedura jest wykonywana w znieczuleniu miejscowym, zwykle w trybie ambulatoryjnym. Zatyczki usuwane są po 3 - 6 miesiącach.
Skuteczność tej małoinwazyjnej metody leczenia zwężenia punktów łzowych jest bardzo wysoka – zmniejszenie łzawienia uzyskuje się u 90 – 93% pacjentów. Aby zoptymalizować skuteczność terapii za pomocą implantów drożnych należy również, jeśli to możliwe, leczyć schorzenia podstawowe, będące przyczyną zwężenia punktów łzowych (stany zapalne powiek, nieprawidłowe ustawienie powiek).